تمدن اسلام در افریقا: 641 ـ 1058 م
21 ـ 450 هـ ق
امیران و خلفای قاهره و قیروان و فاس در تشویق معماری، نقاشی، موسیقی، شعر، و فلسفه با یکدیگر رقابت داشتند؛ ولی نسخه‌های خطی که از آن دوران در شمال افریقا به جاست در کتابخانه‌هایی که اندک مدتی است دانشمدان مغرب زمین بدانجا راه یافته‌اند، نهان مانده است. بیشتر آثار هنری از میان رفته و از نشانه‌های عظمت و رونق آن دوران به جز مساجد چیزی نمانده است. مسجد سیدی عقبة قیروان را به سال 50 هـ ق (670م) بنا کرده‌اند، و از آن پس هفت بار تجدید بنا شده است. قسمت اعظم بنای فعلی از سال 224 هـ ق (838م) به جاست. رواقهای این مسجد، که طاقهای گرد دارد، بر صدها ستون کورنتی استوار است که از خرابه‌های کارتاژ گرفته‌اند. منبر آن شاهکار منبتکاری، و محرابش نمونة بدیعی از ترکیب سنگ سماق و کاشی است. منارة بزرگ و چهارگوش مسجد، که قدیمترین منارة جهان به شمار است، نمونه‌ای از شیوة شامی است که همة مناره‌های مغرب اسلامی را به سبک آن ساخته‌اند. به برکت این مسجد، قیروان چهارمین شهر مقدس اسلام و یکی از «چهار در بهشت» شده است؛ مسجدهای فاس، مراکش، تونس، و طرابلس به شکوه چندان کم از آن نیستند.
در قاهره مساجد بزرگ فراوان بود، و هنوز سیصد مسجد قدیمی در این پایتخت زیبا به جاست، که از همه معروفتر مسجد عمروبن عاص است که به سال 21 هـ ق (642م) بنیاد گرفته، در قرن دهم تجدید بنا شده ، و از ساختمان قدیم آن، جز ستونهای کورنتیی که اعراب از ویرانه‌های رومی و بیزانسی آورده‌اند، چیزی به جا نیست. مسجد ابن طولون (265 هـ ق، 878م) شکل قدیمی و نقشهای اصلی خود را محفوظ داشته است. صحن وسیع مسجد با دیواری که بالکنهای متعدد دارد محصور شده است؛ طاقهای ضربی مسجد از همة طاقهای این شیوه که در مصر هست قدیمتر است. البته باید طاقهای نیلسنج را، که در جزیرة نزدیک قاهره به پاست و برای اندازه گرفتن طغیان آب ساخته‌اند (251 هـ ق، 865م)، استثنا کنیم. شاید این سبک طاق از سبک گوتیک اروپا، از راه سیسیل و نورماندی، به مصر رسیده باشد. در منارة زیگورات شکل مسجد، و بر گنبد بالای قبر ابن طولون، طاقهای نعلی بنا شده است ـ نمونه‌ای از معماری
اسلامی که به دلچسبی دیگر آثار هنری آن نیست. گویند ابن طولون می‌خواست طاقها را بر روی سیصد ستون استوار کند، و چون معلوم شد این مقدار ستون را می‌باید از بناهای رومی و مسیحی به دست آورد، بگفت تا طاقها را بر ستونهای ضخیم آجری برآوردند. شاید این سبک طاق نیز از شیوة معماری گوتیک مایه گرفته باشد. دربارة اختصاصات معماری مسجد این نکته را هم بگوییم که بعضی پنجره‌های آن را با شیشة الوان و بعضی را با شبکه‌های سنگی به شکل گل یا ستاره یا اشکال هندسی ساخته‌اند، و تاریخ آن به طور دقیق معلوم نیست.
مابین سالهای 359 و 362 هـ ق (970 و 972م) مسجد جامع الازهر به وسیلة جوهر صقلی بنیاد گرفت. وی یک غلام مسیحی زادة نو مسلمان بود، و سپاه فاطمیان به سرداری او مصر را گشود. هنوز بعضی قسمتهای اصلی بنا به جاست؛ در آنجا نیز طاقهای ضربیی هست که بر 380 ستون از سنگ مرمر و خاره و سماق استوار است. مسجد الحاکم بامرالله را از سنگ ساخته‌اند و قسمت اعظم آن هنوز برجاست، اما در اینجا نماز برپا نمی‌شود. از نقشهای بدیع این مسجد که به سبک عربی گچبری شده، و از خطوط زیبای کوفیی که بر کتیبه‌ها نوشته‌اند، میتوان دریافت که در قرون وسطی چه جلالی داشته است. این مسجدها، که اکنون به شکل قلعه می‌نمایند و در حقیقت قلعه نیز بوده‌اند، نقوش برجسته و نوشته‌ها و معرقها و محرابهای مزین به عاج و مرمر و چوب داشته‌اند و با قندیلها، که اکنون جزو آثار هنری موزه‌هاست، تزیین یافته‌اند. تنها مسجد ابن طولون 18,000 قندیل داشت که غالب آن با شیشة میناکاری الوان ساخته شده بود.
هنرهای ظریف در افریقای اسلامی رواج داشت و مسلمانان با صبر و دقت مخصوص خویش بدان مشغول بودند. در مسجدهای قیروان کاشی براق هست. ناصرخسرو، که در 442 هـ ق (1050م) قاهره را دیده است، در وصف سفال آن گوید: «چنان لطیف و شفاف، که دست چون بر بیرون نهند باز اندرون بتوان دید.» آبگینة مصری و شامی همة ظرافت دوران قدیم را محفوظ داشته بود. در موزة ونیز و فلورانس و لوور، از بلور سنگ دوران فاطمیان ظرفها هست. منبتکاران با نقشهای بدیعی که بر در مساجد، منابر، محرابها، و پنجره‌ها می‌زدند، مایة تمتع خاطرها می‌شدند. مسلمانان مقیم مصر هنر تزیین صندوقها و جعبه‌ها و دیگر چیزها را، با مغزی عاج و آبنوس و صدف، از رعایای قبطی خود آموختند. جواهر فراوان بود؛ وقتی سپاهیان ترک قصر مستنصر را غارت کردند، هزاران پارچه اثاث طلا، از قبیل دوات، مهره‌های شطرنج، گلدان، پرندگان، و درختان مصنوعی مرصع به جواهرات گرانقدر، بردند. از جمله نفایسی که به غارت برده بودند پرده‌های حریر زربفت بود که، با رشته‌های طلا و تصویر، سرگذشت شاهان بزرگ را بر آن رقم زده بودند. همچنین مسلمانان هنر قالبزنی پارچه را از قبطیان آموختند؛ گویی این هنر به وسیلة صلیبیون از مصر اسلامی به اروپا راه یافته و در پیدایش چاپ مؤثر افتاده است. تجار اروپایی منسوجات دولت فاطمیان را مرغوبتر از منسوجات دیگر می‌شمردند و با حیرت از پارچه‌های قاهره و اسکندریه، که قوارة آن از فرط ظرافت از حلقة انگشتر می‌گذشت،
سخن می‌گفتند. تاریخنویسان از قالیهای دوران فاطمیان و خیمه‌های مخمل و اطلس و حریر دمشقی و تافته و پارچه‌های زربفت منقش خبر می‌دهند. از جمله، خیمه‌ای بود که برای یازوری، وزیر مستنصر، مهیا کرده بودند؛ یکصد و پنجاه صنعتگر بیشتر از نه سال روی آن کار کردند، و مصارف آن به 30,000 دینار (142,000 دلار) رسید؛ چنانکه می‌گویند، تصویر همة جانوران معروف، به جز انسان، بر آن نقش شده بود. از نقوش دوران فاطمی به جز پاره‌های گچبری که در موزة قاهره هست، چیزی به جا نیست و از مینیاتور آن عصر چیزی نمانده است؛ ولی، به گفتة مقریزی، که در قرن پانزدهم تاریخی دربارة نقاشی نوشته است، کتابخانة خلفای فاطمی صدها کتاب مزین به نقاشی، از جمله 400’2 قرآن، داشته است.
کتابخانة خلیفه در قاهره، به دوران الحاکم بامرالله 100,000 و به دوران مستنصر 200,000 کتاب داشت. به گفتة تاریخنویسان، کتابها را به محققان خوشنام بلاعوض عاریه می‌داده‌اند. به سال 379 هـ ق (988م) یعقوب بن قلیس وزیر، عزیز خلیفه را وادار کرد تا خرج تعلیم 35 شاگرد را در جامع الازهر بپردازد، و بدین سان قدیمترین دانشگاه جهان به وجود آمد. وقتی این مدرسه بزرگ شد و وسعت گرفت، طالبان علم از همة اقطار جهان اسلام رو سوی آن کردند، درست چون دانشگاه پاریس که یکصد سال بعد مرجع همة دانشجویان اروپا شده بود. از همین زمان خلفا و وزیران و مردم ثروتمند برای تعلیم رایگان طلاب هزینة تحصیلی می‌دادند تا به دوران ما که تعداد طلاب آن به 10,000 و شمار استادان به 300 رسیده است. از جملة مناظر جالب برای جهانگردان منظرة اجتماع دانشجویان است که در ایوانهای این مسجد هزار ساله، هر گروه در یک نیمدایره، کنار ستونی، جلو یکی از علما نشسته‌اند. علمای معروف از اقطار اسلام به جامع الازهر می‌آمدند تا طالبان علم را نحو، علم بلاغت، ریاضیات، عروض، منطق، الاهیات، حدیث، تفسیر قرآن، و فقه آموزند. شاگردان در برابر آموزشی که دریافت می‌کردند چیزی نمی‌پرداختند، و استادان نیز مقرری نمی‌گرفتند. چون دانشگاه جامع‌الازهر به کمک دولت و بخشش متمکنان تکیه داشت، بتدریج در کار دین سختگیر شد؛ علمای جامع‌الازهر در انحطاط ادبیات و فلسفه و علوم دوران فاطمیان مؤثر بودند؛ بدین جهت، به دوران این خاندان، شاعر بزرگ پا نگرفت.
حاکم در قاهره دارالحکمه را بنیاد کرد (395 هـ ق ، 1400م) که هدف اساسی آن نشر تعلیمات مذهب شیعة اسماعیلی بود، ولی هیئت و نجوم را نیز جزو برنامة دروس منظور کرده بودند. حاکم رصدخانه‌ای نیز پدید آورد و علی بن یونس (فتـ 399 هـ ق، 1009م)، را که به نظر ما بزرگترین منجم اسلامی است، به مال مدد داد، و او، پس از هفده سال رصدیابی، زیج کبیر حاکمی را مرتب کرد که حرکات کواکب و دورة آنها را نشان می‌داد و میل دائرة‌البروج ، تقدیم اعتدالین، و اختلاف منظر خورشید را با دقتی بیشتر از سابق ثبت کرده بود.
معروفتر از همة دانشوران مصر اسلامی حسن بن هیثم بود که نزد اروپاییان به نام آلهازن
معروف است، وی به سال 354 هـ ق (965م) در بصره تولد یافت، و بزودی بر اثر نبوغ خود در هندسه و ریاضیات شهره شد. حاکم که شنیده بود ابن هیثم برای تنظیم طغیان نیل نقشهای طرح کرده است، او را به قاهره فرا خواند. ولی ابن هیثم می‌دانست که نقشة وی عملی نیست و ناچار از دیدة خلیفه، که کارهای جنون‌آمیزی داشت، نهان شد. وی، چون همة متفکران قرون وسطی، به فرضیة ارسطو که پنداشت همة معارف انسانی را به هم میتوان پیوست دلباخته بود و شرح و حاشیة بسیار بر مؤلفات وی نوشته بود، که چیزی از آن به جا نیست. چیزی که مایة شهرت کنونی ابن هیثم شده کتاب المناظر اوست در علم نور شناخت؛ به احتمال قوی، وی بزرگترین مؤلف سراسر قرون وسطی است که روش و اندیشة علمی داشته است. ابن هیثم دربارة انکسار نور هنگام عبور از اجسام شفاف، چون هوا وآب، مطالعه کرده و به طرح اختراع ذره‌بین چنان نزدیک شده بود که سیصد سال بعد راجر بیکن، ویتلو، و دیگر دانشوران اروپا در کوششهایی که برای اختراع ذره‌بین و دوربین کرده‌اند، بر تحقیقات او تکیه داشتند. ابن هیثم فرضیة اقلیدس و بطلمیوس را ، که می‌گفتند عمل رؤیت نتیجة پرتو نوری است که از چشم خارج می‌شود و به جسم مرئی می‌رسد، رد کرد و گفت شکل جسم مرئی به چشم می‌رسد و به وسیلة پردة شفاف، یعنی عدسی، منتقل می‌شود. وی اثر جو زمین را در افزایش حجم ظاهری خورشید و ماه، هنگامی که در افق نزدیک جای دارند، مطالعه کرد و مدلل داشت که، در نتیجة انکسار اشعه، تا وقتی که خورشید نوزده درجه در افق فرو رفته است نور آن به ما می‌رسد، و بر این اساس ارتفاع هوای جو را شانزده کیلومتر تعیین کرد. ارتباط وزن و تراکم هوا را تحلیل، و تأثیر تراکم هوا را در وزن اجسام بیان کرد، و فرمولهای پیچیده‌ای را برای تحقیق اثر نور در آینه‌های کروی یا شلجمی و عدسی‌های سوزان به کار برد. هنگام کسوف، تصویر نیمة خورشید را که از سوراخ پنجره به دیوار مقابل عبور داده بود مطالعه کرد، و این نخستین گفتگو از اطاق تاریک است که همة فنون عکاسی بر آن تکیه دارد. دربارة نفوذ ابن هیثم در دانش اروپایی هر چه بگوییم مبالغه نیست. به احتمال قوی، اگر ابن هیثم نبود، راجر بیکن به وجود نمی‌آمد. خود بیکن در کتاب اکبر، در قسمتی که مربوط به نور شناخت است، در هر مرحله از ابن هیثم سخن می‌گوید، یا چیزی از او نقل میکند. تقریباً همة جلد ششم این کتاب براساس تحقیقات این دانشمند طبیعیدان اهل قاهره تنظیم یافته است. تا دوران کپلر و لئوناردو، مطالعات اروپایی دربارة نور براساس تحقیقات ابن هیثم انجام می‌شد.
مهمترین نتیجة فتح اعراب در شمال افریقا این بود که مسیحیت بتدریج، نه به طور کامل، از این منطقه برافتاد. بربرها نه فقط مسلمان شدند، بلکه، به حمیت دفاع از اسلام، از مسلمانان دیگر جلوتر رفتند. بی‌شک عوامل اقتصادی در این نتیجة قطعی مؤثر بود، زیرا غیرمسلمانان می‌بایست جزیه بپردازند، در صورتی که تا مدتها بعد هر که مسلمان می‌شد از پرداخت جزیه معاف بود. وقتی والی عرب نژاد مصر به سال 127 هـ ق (744م) این معافیت را اعلام کرد،
24,000 مسیحی مسلمان شدند. محتملا آزار مسیحیان که فقط در بعضی دورانها اما بسختی معمول بود، بسیاری از مصریان را به قبول دین طبقة حاکمه وادار کرده است، ولی در مصر یک اقلیت قبطی با شجاعت تمام بر دین مسیح باقی ماند و کلیساهای خویش را، که چون قلعه‌هاست، نگاه داشت و در آنجا محرمانه مراسم دین را به پا می‌کرد ـ که هنوز هم هست. ولی کلیساهای اسکندریه، کورنه، کارتاژ، و هیپو، که قبلا پر از جمعیت می‌شد، بتدریج خلوت شد و از میان رفت، و یاد آتاناسیوس، سیریل، و آوگوستینوس از خاطرها برفت و مناقشة پیروان آریانیسم، دوناتیان، و پیروان مذهب وحدت طبیعت جای خود را به شیعه و سنی مسلمان داد. فاطمیان، برای تأیید قدرت خویش، اسماعیلیان را به صورت یک فرقة بزرگ درآوردند که رسوم و آداب و طبقات منظم داشت، و پیروان این فرقه را برای جاسوسی و دسیسة سیاسی به کار گرفتند. رسوم این فرقه به بیت‌المقدس رسید و به اروپا راه یافت و در مقررات و رسوم شهسواران پرستشگاه، ایلومیناتی، و دیگر انجمنهای سری که در مغرب زمین پا گرفت، مؤثر افتاد. مرد امریکایی گاه به گاه یک مسلمان غیرتمند با حمیت را می‌بیند که به عقیدة سری، فینة مراکشی، و مسجد اسلامی خود افتخار میکند.
سلام دوست عزیز . وبلاگ طاهرویی بروز شد با عکسهای از سرخور و بحل . منتظر حضورسبزتان هستم
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ
ای کسانی که ایمان آورده اید ، خودتان و کسانتان را از آتشی که سوخت آن ، مردم و سنگهاست حفظ کنید.
سلام دوست عزیز
امیدوارم که حالتان خوب باشد و در سلامتی کامل به سر برده باشید.
ببخشید که مدتی بود که به دلایل کمبود وقت نمیتوانستم به شما سر بزنم و از احوالتان جوبا شوم.
برایتان ارزوی موفقیت میکنم.
سلام دوست عزیز
از بازدیدت متشکرم
وب بسیار زیبایی داری
اگه با تبادل لینک موافقی خبرم کن
بازم به ما سر بزن
موفق باشید
علیکم السلام
با افتخار لینک شدید
ممنون از حضورتان
موفق باشید
سلام دوست عزیز
ممنون که خبرم کردی.
وبلاگ بسیار زیبایی دارید.
خیلی استفاده بردم باز هم منتظرت هستم.
سلام بر شما وخسته نباشید
قلمتان جاودانه باد..
درصورت امکان منابع را هم ذکربفرمایید.
چرا نماز می خوانیم .............. --آیا نماز خسارتی است که انسان باید آنرا بپردازد همچنانکه به اجبار باید زیر بار مالیات ناعادلانه برود؟ آیا نماز سبب اتلاف وقت است و انسان وقت اضافی ندارد تا آنرا تلف نماید؟
آیا نماز قانونی ناخواسته است که انسان محکوم به پذیرش آن باشد، همانطور که در حکومتهای دیکتاتوری ناچار است بعضی قوانین سیاسی را بپذیرد؟
آیا خداوند نیازمند نماز ماست؟ و بهره‌ی نماز برای انسان چیست؟ واگر ترک شود چه زیانی دارد؟ و آیا …؟ و چرا …؟
سلام خسته نباشی ممنون از حضور سبزت خوشحالم کردی
وبلاگ فوق العاده داری تبریک عرض می کنم
همیشه در کارهایت موفق باشی
اگر با تبادل لینک موافقی خبرم کن
راستی با عکسهای اتشفشان ایسلند بروزم وقت کردی سر بزن
علیکم السلام
با افتخار لینک شدید
ممنون از حضورتان
موفق باشید
[گل][گل][گل]سلام دوست عزیز[گل][گل][گل]
[گل][گل][گل]قصرقند پایتخت مکران به روز شد[گل][گل][گل]
[گل][گل][گل]منتظر حضور سبزت هستم[گل][گل][گل]
[گل][گل] قصـــــــــــــــــــــرقنـــد پایتــــــــــــــخت مکــــــــــــــــران[گل][گل]
ممنون از حضورتان دوست عزیز
یه سلام و یه خداحافظی
سلام به رسم همیشگی و خداحافظ برای اینکه امروز آمدم خداحافظی کنم
از دنیای مجازی اینترنت( وبلاگ ) و از همه دوستان همراه
سلام وبازهم سلام
استادعزیزحق باشماست شرمنده شدم خودم چنان غرق کرده ام که کسی نیست نجاتم دهداستادبنده وشماباهم بودیم وهستیم وشماهمیشه لطفتان شامل حال بنده بوده است خداشاهداست فکرکردم جواب محبت جناب عالی راداده ام
شرمنده ببخشیدبه حق میتوان گفت سالم ترین وبلاک بیابان وبلاک جناب عالی است واغراق نیست برای شماعزیزآرزوی سلامتی دارم واینکه فرصتی دست داده تابه اینجابیایم خوشهالم
استادعزیزقول میدهم دیگرفراموش نکنم بنده راخواهیدبخشیدسه سالی هست باهم بوده ایم وشمابسیاربنده نوازی نموده ایدبازهم درکنارشماخواهیم ماند
نمی دانم چرادوربرخودراشلوغ کرده ام مدتی درسفربودم
برای شماوکاربران وبلاک آزادی واندیشه سلامتی وتندرستی آرزودارم
[گل][گل][گل] سلام دوست عزیز [گل][گل][گل]
[گل][گل][گل] اپیدم با کاریکاتورهایی از دانشجوها [گل][گل][گل]
[گل][گل][گل] منتظرتم دیر نکنی ها [گل][گل][گل]
[گل][گل][گل] نظر هم یادت نره [گل][گل][گل]
قــــــــــــــــصر قنــــــــــــــــــــد بهشت بلوچستان به روز شــــــــــــد[خنده]
موفـــــــــق باشـیــــــــــــــــــــــد[گل]
-: آیا درست است که اسلام به زن ستم میکند و حقوقش را پایمال مینماید.
۲ایا زن همیشه دنبالهرو وتحت نظارت مرد است .
۳چراسهم زن در میراث کمتراز سهم مرد است ..
۴ چرا قدر ومنزلت زن در شهادت کاهش مییابد .
سلام دوست عزیز ....خوبی ..بنده تازه شروع بکار شدم به وبلاگ انتقاد نظرتون چیه با تبادل لینک
الحمد لله رب العالمین والصلوة والسلام علی سیدنا محمد خاتم النبین
وعلی آله وصحبه اجمعین ومن تبعهم باحسان الی یم الدین:
فاطمه زهرا (رض) ودوران قبل ازهجرت
پرورش وتربیت فاطمه (رض) در خانه نبوت ازاو بانویی مؤمن وشجاع ساخت تاجای که زهرای پدر درسال های سخت شعب ابی طالب درکنار خانواده عزیز ودیگرمؤمنین استقامت نمود وامید اجراز پروردگار راداشت درسال دهم هجری باحادثه بسیار غم انگیزرحلت مادرمهربان خویش مواجه می شود واین مصیبت گران رانیزتحمل نموده تاروزگار ازاو بانویی مجاهد بسازد تاجای که روزی عقبه بن ابی معیط در داخل مسجد الحرام بر روی شانه های رسول اکرم(ص) که درحال سجده بودند شکمبه شتررا انداخت وآن حضرت(ص) به علت سنگینی آن قادربه بر داشتن سرازشجده نبودند ناگاه فاطمه بابا(رض) گریان ودوان دوان به سوی پدر آمد وکثافتی رابرمی دارد ومفتخرانه ملقب به ام ابیهامی گردد
ادامه در دوست داراصحاب واهلبیت نبی (ص)
سلام خسته نباشی
با مطالب جدید در خدمت شما هستم وقت کردی سر بزن
موفق باشی
سلام دوست عزیز خوبی ؟
مطالبت عالی بود موفق باشی